KONUM

Ansır Mağaraları Yerleşim Alanı ve Mezarlığı, Yazıhan İlçesi, Buzluk Mahallesi (Yazıhan-Buzluk: 13 km) sınırları içinde bulunmaktadır. Kuzeydoğu-Güneybatı doğrultusunda uzanan jeolojik kırık sistemi üzerinde yer almaktadır. Çatlak sistemi boyunca var olan mağara yapıları insanlar tarafından yaşamsal niteliğe kavuşturulmuştur. Şekillendirme işlemi, Yamadağ volkanitleri içinde bulunan sert bazalttan yapılan aletlerle gerçekleştirilmiştir.

Bölgeye dair ilk araştırmayı Fransız Arkeolog Louıs Delaporte 1932’de yapmıştır. Arkeolog, yuzeysel incelemeleri sonucunda Aslantepe’ye, Eski ve Yeni Malatya’ya hakim bir bölgede yer alan Ansır Mağaraları’nı, Ermeni din adamlarının yaşadıkları mekanlar olarak tanımlamıştır. Alanda kilise yıkıntıları tespit eden Delaporte, parlak Türk çömlek parçalarına da rastladığını belirtmiştir. Mağaralardaki insan etkisi göz önüne alınırsa, Paleolitik döneme kadar geri gidilebileceği anlaşılmaktadır. Tarihi İpek ve Bakır Yolları kervanlarının tali yolu niteliğinde olan bölgede zengin kültürel çeşitliliğin yaşandığı anlaşılmaktadır. Bölgede Kuruçay boyunca uzanan Geç Hitit niteliklerini yansıtan bir çok höyük bulunmaktadır. Ansır Vadisi’nde Roma ve Bizans dönemlerinin izleri de bulunmaktadır.

Bölgede ele geçen seramikler, yerel el yapımı tabak parçaları, Kalkolitik, Hitit Dönemleri (keskin kıvrımlı), Bizans Dönemi (sırlı), yüzeyde Selçuklu Dönemi olmak üzere dönemsel farklılıklar göstermektedir. “Saban süren köylü, kaşık, çark-ı felek, at, at üzerinde binici” gibi mesleklerin işlendiği mezar taşları, altı köşeli yıldız (Davut Yıldızı), Gamalı Haç, Yunan Hacı, Ermenice yazıtlar, karma harflerin bulunduğu mezar taşlarının yanı sıra tek bedende iki insan başı bulunan mezar taşı dikkati çekmektedir. Ermenice yazıtın bulunduğu ortasında el, iki yanında çark-ı felek bulunan mezar taşı Ermeni dönemi ve kültürünü yansıtmaktadır. Alanda eski dönem mezar taşlarının her dönemde kendi kültürel motifleriyle işlenip tekrardan kullanılabileceği ihtimali yüksektir. Bölge civarlarında bulunan Osmanlı mezarlık alanında; tüfek, tabanca, ay-yıldız, cami, kılıç, ibrik, tarak vb. betimlemelerle süslenmiş Müslüman mezar taşlarına rastlanmıştır. Miladi 1603 tarihine kadar geri döneme giden mezarlar bulunmuştur.

Kaynak: Malatya Büyükşehir Belediyesi KUDEB / Malatya Kültür Envanteri 2021 / Arkeolog Taylan KIZILDAĞ / kulturenvanteri.cm